Podciąganie się dzieci na urządzeniach zabawowych – ukryte zagrożenie, o którym często zapominają

producenci i administratorzy placów zabawBezpieczeństwo placów zabaw zwykle kojarzone jest z oczywistymi 

elementami: odpowiednią nawierzchnią, 

brakiem ostrych krawędzi, stabilną konstrukcją czy prawidłową wysokością swobodnego upadku.Jednak jednym

z najczęściej pomijanych ryzyk – a jednocześnie jednym z najbardziej niebezpiecznych – jest możliwość

podciągania się dzieci na elementach urządzeń.

To właśnie ten niepozorny ruch – całkowicie naturalny dla dziecka – może otworzyć dostęp do wysokości

i przestrzeni, które nie są w żaden sposób zabezpieczone.I co ważne: norma PN-EN 1176 wymaga 

uwzględnienia takiego zachowania, nawet jeśli producent początkowo nie przewidział go w projekcie.

Poniższy artykuł wyjaśnia, dlaczego podciąganie jest problemem normowym, jak oceniać dostępność

elementów oraz jak unikać najczęstszych błędów interpretacyjnych.

 

🔍 1. Dlaczego podciąganie jest kluczowe w ocenie 

bezpieczeństwa?

 

Dzieci w wieku od 3 do 12 lat mają silną naturalną potrzebę:

• wspinania się,

• chwytania,

• balansowania,

• podciągania,

• zaglądania „co jest wyżej”.

Te zachowania są fundamentem ich rozwoju motorycznego – i jednocześnie stanowią punkt odniesienia dla konstruktorów oraz inspektorów, ponieważ norma EN 1176 nakazuje uwzględniać realne, przewidywalne zachowania użytkowników.

Oznacza to jedno:

 

⭐ Jeżeli dziecko może złapać jakikolwiek element i się na nim podciągnąć – element ten musi zostać uznany za punkt dostępu.

 

Nie ma znaczenia, czy producent nazwał go:

• listwą konstrukcyjną,

• belką wzmacniającą,

• elementem estetycznym,

• fragmentem zabudowy,

• czy „nieprzeznaczoną do wspinania powierzchnią”.

Liczy się wyłącznie to:

 

👉 Czy dziecko może tego elementu użyć do podciągnięcia się?

 

 

🧩 2. Czym jest „dostępny element” w rozumieniu EN 1176?

 

To jedno z najczęściej źle rozumianych pojęć.

Wbrew obiegowym opiniom:

 

❌ dostępność nie oznacza, że element jest „przeznaczony do wspinania”,

❌ dostępność nie oznacza, że element musi spełniać normową definicję uchwytu,

❌ dostępność nie zależy od tego, jak producent opisał urządzenie w katalogu.

 

 

Według EN 1176 dostępny jest:

Każdy element, który dziecko może chwycić, nacisnąć, podeprzeć się o niego lub wykorzystać do zmiany 

wysokości położenia ciała.

To obejmuje:

• krawędzie paneli,

• listwy o wysokości nawet 10–20 mm,

• obrzeża szyb,

• półki,

• belki poziome,

• ramy konstrukcyjne,

• usztywnienia podestów,

• otwory dające możliwość zaczepienia palców.

Dlatego inspektor podczas kontroli nie bada nazw elementów, lecz ich rzeczywistą funkcję w kontakcie z dzieckiem.

 

🧒 3. Jak wysoko może wejść dziecko dzięki podciągnięciu?

 

To niezwykle istotne pytanie, ponieważ z chwilą, gdy dziecko uzyska dostęp do nowego poziomu wysokości, ta wysokość staje się normowo obowiązująca.

W praktyce:

• dziecko 3–6 lat potrafi podciągnąć się na 20–30 cm powyżej poziomu dłoni,

• dziecko 6–12 lat potrafi podciągnąć się nawet 50–70 cm,

• starsze dzieci mogą unieść ciało niemal do pozycji „zawisu”.

Jeżeli więc:

• na wysokości np. 120–140 cm znajduje się pozioma belka,

• pod nią jest stabilny podest,

• krawędź jest chwytna,

to dziecko może się podciągnąć, a wysokość ta staje się dostępna.

Konsekwencja:

 

⭐ Urządzenie uzyskuje funkcjonalnie wyższą wysokość swobodnego upadku niż deklarowana przez producenta.

 

 

⚠️ 4. Jakie zagrożenia generuje podciąganie?

 

Ocena ryzyka zgodnie z ISO 12100 wykazuje cztery główne obszary:

 

A. Upadek z wysokości > deklarowana HFH

Jedno z najpoważniejszych zagrożeń.

Jeżeli producent deklaruje wysokość swobodnego upadku 60–75 cm, a dziecko może wejść na 120–150 cm, to:

• brakuje barierek,

• brakuje ochron bocznych,

• brakuje odpowiedniej nawierzchni amortyzującej.

Ryzyko: wysokie.

 

B. Uderzenie klatką piersiową lub szyją w krawędź

Podczas utraty chwytu dziecko może:

• zawisnąć na brzuchu,

• uderzyć mostkiem,

• uderzyć szyją.

Ryzyko: średnio-wysokie.

 

C. Zakleszczenie w przestrzeniach powyżej poziomu oczu

Podciąganie umożliwia wejście w strefy:

• nieprzeznaczone do zabawy,

• niebadane według Załącznika D normy,

• zawierające otwory lub prześwity grożące zakleszczeniem głowy, szyi lub tułowia.

Ryzyko: średnie.

 

D. Wejście na elementy, które nie są konstrukcyjnie do tego przygotowane

 

Dzieci mogą stać:

• na wąskich półkach,

• na belkach konstrukcyjnych,

• na dachach panelowych,

• na zbyt cienkich elementach.

Ryzyko: wysokie.

 

🧾 5. Najczęstszy błąd producentów: „to nie jest uchwyt, więc dziecko nie powinno się tego trzymać”

To jedna z najczęstszych, a zarazem błędnych argumentacji spotykanych w korespondencji z producentami.

Norma EN 1176-1 nie mówi ani słowem, że element musi być:

• uchwytem,

• zgodny z rozdziałem o uchwytach,

• zaprojektowany jako chwyt.

Wprost przeciwnie:

 

👉 Oceniamy to, co dziecko może zrobić, a nie to, co powinno robić.

Dlatego argument typu:

„Dziecko nie powinno korzystać z tego elementu do podciągania”

jest nieważny normowo.

 

Co EN 1176 mówi o uchwytach?

 

Norma podaje wymagania dotyczące:

• uchwytów,

• poręczy,

• elementów chwytowych,

• stref dojścia,

• ergonomii chwytania.

I rzeczywiście, norma określa:

• minimalne średnice,

• maksymalne średnice,

• kształty przekroju,

• odstępy od elementów konstrukcyjnych,

• bezpieczne odległości od krawędzi.

❗ ALE — te wymagania dotyczą wyłącznie uchwytów projektowanych jako elementy funkcjonalne (np. poręcz na drabince, uchwyt wejściowy, drążek gimnastyczny).

Czyli:

 

👉 To są parametry elementów, które muszą ułatwiać bezpieczne chwytanie.

👉 Nie dotyczą miejsc przypadkowych, nieprojektowych.

 

 

⭐ 2. Co NA PEWNO nie wynika z wymiarów uchwytu?

 

Normowe wymiary NIE oznaczają, że:

• jeśli coś nie spełnia wymiarów uchwytu → dziecko nie może się tego chwycić,

• element mniejszy lub większy niż uchwyt → jest „niedostępny”,

• chwyt niezgodny z normą → nie trzeba oceniać strefy powyżej niego.

To częsta manipulacja producentów.

Norma tego nigdzie nie mówi.Norma opisuje wymagania ergonomiczne uchwytów, nie ich ograniczenia.

To jest kluczowe:

 

⭐ Norma nie zabrania dziecku chwytać elementów, które nie są uchwytami.

⭐ Norma nie zakłada, że dziecko będzie „ignorować” krawędzie, listewki, obrzeża szyb itp.

Dziecko nie zna norm.Dziecko używa każdej krawędzi, jaką znajdzie.

 

 

🛑 6. Dlaczego certyfikat  nie rozstrzyga o zgodności urządzenia w terenie?

Wielu administratorów jest przekonanych, że certyfikat gwarantuje zgodność urządzenia. Jest to częściowo prawda — ale tylko w odniesieniu do modelu w warunkach laboratoryjnych.

Tymczasem:

• certyfikat nie dotyczy konkretnego egzemplarza na placu,

• certyfikat nie obejmuje zachowań dzieci,

• montaż, teren lub drobne zmiany konstrukcyjne mogą unieważnić założenia certyfikatu,

• Certyfikat potwierdza zgodność wyrobu z normą, ale w rzeczywistości może dojść do sytuacji nieprzewidzianych, bład produkcyjny, błąd montażu itp.

Dlatego inspektor ma obowiązek niezależnej oceny urządzenia zgodnie z EN 1176, nawet jeśli producent powołuje się na certyfikat.

 

🛠️ 7. Jak oceniać dostępność elementu w praktyce? – Lista kontrolna

 

Poniżej prosta, skuteczna checklista:

✔ Czy element znajduje się w zasięgu rąk dziecka?

✔ Czy krawędź można złapać palcami (chwyt pazurkowy)?

✔ Czy pod elementem znajduje się stabilna powierzchnia?

✔ Czy powyżej elementu jest przestrzeń do uniesienia tułowia?

✔ Czy dziecko może wykorzystać sąsiednie elementy do stabilizacji?

✔ Czy dziecko może uzyskać wysokość > 100 cm?

✔ Czy ta wysokość wymaga barierek lub zabezpieczeń?

✔ Czy pojawia się ryzyko zakleszczenia?

✔ Czy HFH deklarowana przez producenta odpowiada realnej?

 

 

Jeśli odpowiedź na którekolwiek z powyższych pytań brzmi „tak”, należy:

• uznać element za punkt dostępu,

• ponownie ocenić urządzenie normowo,

• określić potencjalne niezgodności.

 

🧠 8. Wnioski dla administratorów placów zabaw

 

Administratorzy, wykonawcy i inspektorzy powinni zachować szczególną ostrożność w ocenie elementów konstrukcyjnych, ponieważ:

✔ dzieci wykorzystują każdą krawędź, nawet najmniejszą,

✔ producenci często nie przewidują podciągania w projektach,

✔ nie każda konstrukcja z certyfikatem jest bezpieczna w rzeczywistości,

✔ dostępność elementu wynika z anatomii i zachowania dziecka — nie z projektu urządzenia.

Dlatego każda kontrola powinna obejmować analizę podciągania jako jednego z podstawowych scenariuszy.

 

⭐ 9. Podsumowanie

Podciąganie się dzieci na urządzeniach zabawowych jest często niedocenianym zagrożeniem, które może prowadzić do:

• upadku z dużej wysokości,

• uderzeń w krawędzie,

• wejścia w obszary nieprzeznaczone do zabawy,

• powstania zakleszczeń,

• niezgodności z normą EN 1176-1,

• odpowiedzialności prawnej administratora.

Norma jednoznacznie wskazuje:

 

Urządzenie musi być bezpieczne z uwzględnieniem przewidywalnych zachowań dzieci, niezależnie od zamierzeń projektowych.

Dlatego każdy element, który dziecko może chwycić i wykorzystać do zmiany swojej pozycji, musi być traktowany jako dostępny i oceniany z pełnymi wymaganiami normy.

 

Zadzwoń do nas

+48 530 941 517

Napisz do nas

biuro@ibic.pl

Instytut Badań i Certyfikacji Sp. z o.o.

 

ul. Chmielna 2/31

00-020 Warszawa

 

           +48 53-094-15-17

 

           biuro@ibic.pl